Terugblik GL/PvdA op mislukte formatie

Voorzitter,

Namens GL/PvdA wil ik vanavond graag onze visie geven op de formatie van een nieuw college van B&W. Een periode die voor ons bijzonder teleurstellend is verlopen.

Ik zal dit doen in drie stappen. Eerst wil ik (1) terugblikken op het duidingsdebat van 21 maart jl., (2) daarna op het formatieproces an sich en (3) afsluiten met een slotbeschouwing op de formatie en de benoeming van het nieuwe college.

Voorzitter, ik zal dat doen zoals u van mij gewend bent, inhoudelijk, in alle eerlijkheid en transparant. Ik ben natuurlijk bereid alle vragen te beantwoorden die mijn betoog mogelijk oproepen.

Dan, stap 1. Het duidingsdebat.

Voorzitter, op 21 maart, het begin van de lente, stonden wij hier in deze raadszaal voor het duidingsdebat. Deze avond gaven alle partijen hun visie op de verkiezingsuitslag, op het raadsakkoord en op de vorming van het college van Burg&Wh.

Als GL/PvdA gaven wij die avond aan, na de winst van onze derde zetel, van harte mee te gaan werken aan het raadsakkoord en ook de verantwoordelijkheid te willen nemen in een college. EVA en de VVD zeiden ook het nodige. Ik wil een paar letterlijke citaten terughalen.

Marielle Vergouwe deed namens EVA drie belangrijke uitspraken.

• Ten eerste dat “het college moet voortvloeien uit het enthousiasme voor de agenda (raadsakkoord) die we gaan opstellen”.
• Ten tweede gaf zij aan dat de nieuwe wethouders “kwaliteit, passie en verfrissing” moesten leveren.
• Ten derde gaf zij aan dat in een college ruimte moest zijn voor “de grote partijen en partijen die zetels hebben gewonnen”.

Dan de VVD. Die gaf op dezelfde avond bij monde van Roy Verduyn aan “het beste voor de gemeente” te willen. Verduyn benoemde ook dat het de afgelopen jaren meer om personen ging dan om de inhoud. Hij noemde dat “zonde”.

Tot zover het duidingsdebat.

Voorzitter, inmiddels is het bijna 21 juni. Het begin van de zomer. Maar voor GL/PvdA voelt het politiek gezien niet zo. De aangehaalde woorden van EVA en de VVD bleken inhoudsloos en de daden van de partijen waren er zelfs mee in tegenspraak.

Voorzitter, ik wil hierbij maar nog eens aanstippen dat wij ons GL/PvdA met veel enthousiasme en passie voor de raadsagenda hebben ingezet. Daarnaast brachten wij een wethouderskandidaat in met kwaliteit, passie en verfrissing. En voldeden wij, als de vierde partij van Albrandswaard, en met een zetel winst, ook aan de derde uitspraak van EVA.

Ook de uitspraak van de VVD klonk goed. Inhoudsgedreven politiek is waar wij als GL/PvdA namelijk voor staan en wat we al jarenlang laten zien. Natuurlijk wisten we ook wel dat er een moment zou kunnen komen waarop partijen zouden afhaken. Maar dan zou dan op basis van inhoud zijn.

Voorzitter, wij gingen dan ook na het advies dan de informateur met vertrouwen de formatiegesprekken met EVA-VVD-CDA-GL/PvdA in. In de gesprekken lieten wij weten ook graag een sterke ploeg van wethouders te willen zien. Waarbij de partijen over hun eigen kandidaten gaan, aangezien die voorafgaand een gedegen intern proces hebben doorlopen.

Om die reden accepteerden wij de kandidaten van de andere partijen zonder daar onze persoonlijke mening over te hebben. Daar help je het proces niet verder mee. Bovendien hebben wij een positief mensbeeld en staan wij voor vertrouwen in plaats van wantrouwen. En… hadden we niet afgesproken dat het om inhoud zou gaan in plaats van om mensen?

Het liep anders. Al heel snel in het proces werd ons duidelijk gemaakt dat EVA en de VVD onze kandidaat niet accepteerden. We hadden op dat moment nog niet over de inhoud gesproken. Daarmee werden wij als GL/PvdA voor het blok gezet: óf wij moesten een nieuwe kandidaat leveren, óf wij werden van de formatietafel gestuurd.

Voorzitter, dat laatste wilden wij natuurlijk voorkomen, omdat wij onze 1350 kiezers niet in de kou willen laten staan. Ook geloofden wij écht in de samenwerking van de vier partijen, omdat dit een brede coalitie zou vormen die recht deed aan de verkiezingsuitslag en dus aan wat Albrandswaarders wilden.

Maar voorzitter, het was een groot offer wat gevraagd werd. Uiteindelijk, na spoedberaad in de fractie en hoewel het tegen onze bovengenoemde principes inging, hebben we toch aangegeven dat wij met een nieuwe wethouderskandidaat zouden komen.

Deze kandidaat hebben we echter niet meer kunnen voorstellen. De VVD gaf namelijk aan dat zij, hoe dan ook, niet meer verder wilde met GL/PvdA. EVA ondersteunde dit en zo werden wij, alhoewel we dus aan het verzoek van een nieuwe kandidaat hadden voldaan, toch van tafel gestuurd.

Voorzitter, de eerste formateur Thomas van der Knaap heeft toen zijn onvervulde opdracht vervolgens teruggeven aan de EVA-fractie. Normaliter zou je dan kunnen verwachten dat er dan een nieuwe gespreksronde zou plaatsvinden. Echter, Marielle Vergouwe nam als nieuwe formateur het stokje over, en ging klakkeloos verder met de drie resterende partijen.

Voorzitter, u begrijpt dat wij daar ontzettend teleurgesteld over waren. Wij kregen veel vragen van inwoners en kiezers. De informatievoorziening was nihil en daarom schreven we een persbericht. De VVD wilde in dezelfde krant niet inhoudelijk reageren. Daarom ga ik ervan uit dat hun reactie straks in deze openbare raadsvergadering volgt. Want een andere openbare plek is er niet. Dan blijven alleen achterkamertjes over.

Voorzitter, tot zover het formatieproces. Als laatste een slotbeschouwing op de formatie en de benoeming van de nieuwe wethouders.

Voorzitter, als fractie GL/PvdA sloten we in ons persbericht in mei af met het gevoel dat we nooit door de VVD geaccepteerd zouden worden als collegepartner. Inmiddels zijn we een aantal weken verder, is het speelveld beter te overzien en daardoor is het perspectief wat breder te maken.

Om dat te illustreren lees ik een citaat voor uit de raadsvergadering van de gemeente Albrandswaard van 28 mei 2018. Een citaat van de vorige fractievoorzitter van EVA, die reflecteerde op de voor EVA desastreus verlopen formatie in 2018. De woorden zijn echter universeel toepasbaar op het formatieproces dat EVA nu zelf heeft geleid.

(begin citaat 32m19)

“Het proces van coalitievormen [is] een proces is van de raad, waarin de afspraken zoals die met elkaar worden gemaakt dienen te worden gerespecteerd en opgevolgd.

Dit is niet gebeurd, en uiteindelijk verworden tot een proces buiten de openbaarheid, waarbij keuzes niet open en transparant zijn gemaakt en gedeeld. Dit heeft de raad op grote afstand van elkaar gezet in het werken en samenwerken.” (einde citaat)

Als iedereen zich aan de woorden had gehouden die zij uitspraken tijdens het duidingsdebat, was er nu heel andere situatie geweest.

• EVA sprak toen uit dat er voor iedereen die enthousiasme en inzet voor de raadsagenda had, ruimte zou zijn in het nieuwe college. Dit is niet nagekomen.
• EVA sprak toen uit dat er ruimte in het nieuwe college zou zijn voor de grote partijen en voor partijen die zetels hadden gewonnen. Dit is niet nagekomen.
• VVD sprak uit dat het niet om personen zou gaan tijdens de formatie, maar over inhoud. Dit is niet nagekomen.

Voorzitter, u begrijpt dat de wethouders die vanavond benoemd worden, niet uit alle door ons gewenste politieke partijen bestaan. Maar zoals u merkt, spreken wij ons niet uit over de door EVA gewenste “kwaliteit, passie en verfrissing” bij de wethoudersploeg. Die afweging hoort namelijk echt bij de partijen zelf.

Voorzitter, wij blijven trouw aan onze waarden en zullen een samenwerking met alle nieuwe wethouders een kans geven. Wij zullen samenwerken met het college waar wij dat goed vinden voor Albrandswaard. En tegelijkertijd zullen wij het college scherp houden op punten waar wij dat nodig vinden.